Jak rozpoznać stres cieplny u drobiu? Obserwuj te objawy!

Ogólne skutki stresu cieplnego u drobiu i jak go rozpoznać

Drób nadmiar ciepła do środowiska może usuwać poprzez szereg mechanizmów, takich jak promieniowanie cieplne, kondukcja, konwekcja, parowanie wody oraz procesy fizjologiczne, w tym wydalanie kałomoczu i znoszenie jaj. O efektywności mechanizmów ograniczających stres cieplny u drobiu decydują m. in. temperatura otoczenia, wilgotność powietrza i jego cyrkulacja w pomieszczeniach, temperatura wody do pojenia, obsada ptaków na jednostce powierzchni oraz ich gatunek, wiek i masa ciała. Każdy gram wyparowanej z ciała ptaka wody zmniejsza energię cieplną organizmu o 0,55 kcal.

Stres cieplny u drobiu objawia się szeregiem charakterystycznych zmian w zachowaniu i wyglądzie ptaków. Do najczęstszych należą:

• Uniesione skrzydła: pozwalają na zwiększenie powierzchni ciała oraz odsłonięcie części nieopierzonych, co ułatwienia oddawania ciepła.
• Otwarty dziób: umożliwia zwiększenie powierzchni parowania wody z dróg oddechowych.
• Zmniejszona aktywność: przegrzane ptaki stają się ospałe i niechętne do ruchu.
• Nasilone dyszenie: pozwala na odprowadzanie ciepła z wilgotnych błon śluzowych górnego odcinka przewodu oddechowego.
• Zwiększone pobieranie wody: w warunkach przegrzania ptaki tracą duże ilości wody wraz z kałomoczem, co prowadzi do odwodnienia i spadku ciśnienia krwi. W odpowiedzi organizm uwalnia hormony stymulujące pragnienie, co pomaga regulować temperaturę ciała i chronić zwierzęta przed odwodnieniem.
• Zmniejszone pobieranie paszy: ogranicza produkcję energii metabolicznej, a co za tym idzie, ciepła dostarczanego w dawce pokarmowej.

Stres cieplny u drobiu ma negatywny wpływ na organizm ptaków na wielu płaszczyznach. Prowadzi zarówno do zaburzeń fizjologicznych i pogorszenia się stanu zdrowia zwierząt, jak również negatywnie wpływa na stan emocjonalny ptaków. Utrzymująca się przez dłuższy czas wysoka temperatura przyczynia się do gorszego wykorzystania paszy, spadku produkcyjności zwierząt, pogorszenia stanu ich zdrowia, a w skrajnych przypadkach prowadzi do ich śmierci.

Stres cieplny u brojlerów

Brojlery zaraz po wylęgu dobrze znoszą temperaturę wynoszącą w strefie przebywania ptaków około 34°C. Wraz z wiekiem strefa ich komfortu cieplnego spada. W 4 tygodniu od wyklucia wynosi 24°C. W czasie odchowu brojlerów temperatura w pomieszczeniu powyżej 38°C powoduje u ptaków duże trudności w oddychaniu i może prowadzić do upadków.

Większą podatnością na stres cieplny u brojlerów wykazują młode ptaki, aniżeli starsze. W przypadku tych pierwszych hipertermia może spowodować opóźnienie w prawidłowym rozwoju jelit, a także przyczynia się do słabszego wzrostu i rozwoju ptaków. Brojlery odznaczają się mniejszymi przyrostami masy ciała na skutek zmniejszonego wchłaniania substancji pokarmowych. W wyniku stresu cieplnego dochodzi do wzrostu przepuszczalności jelit oraz zwiększenia częstotliwości zakażeń bakteriami z rodzaju Salmonella. Dodatkowo, stres cieplny u brojlerów prowadzi do niedorozwoju mięśnia piersiowego oraz problemów z opierzaniem się ptaków.

Stres cieplny u indyków

Spośród wszystkich gatunków drobiu, indyki są szczególnie wrażliwe na zmiany temperatury otoczenia. Pisklęta indyków czują się komfortowo w pierwszych dwóch dniach życia, gdy temperatura w strefie ich przebywania wynosi około 37°C, a w całym budynku około 25°C. Jej wzrost w pomieszczeniach do 32°C powoduje silny stres cieplny u indyków, prowadzący do skrajnego wyczerpania i upadków.

Masa ciała ptaków ma duży wpływ na ich zdolność radzenia sobie z hipertermią. Starsze i cięższe indyki wytwarzają większe ilości ciepła, a ich możliwości odprowadzania go poprzez konwekcję i parowanie jest ograniczona. Z tego powodu letnie upały stanowią większe zagrożenie dla stad, gdzie są utrzymywane samce. Utrudnione oddawanie ciepła może być również problemem u indyków leczonych z powodu schorzeń dróg oddechowych. Dodatkowo, stres cieplny u indyków może pogłębiać nadmierna obsada kurnika.

Wraz z rozwojem stresu cieplnego u indyków obserwuje się spadek dziennych przyrostów masy ciała. Ptaki doświadczające stresu cieplnego stają się apatyczne i niechętnie się poruszają. Ograniczają tym samym swoją aktywność i rzadziej odwiedzają karmidła.

Stres cieplny u niosek

Stres cieplny u niosek stanowi powszechny problem dla hodowców drobiu w wielu rejonach świata. Już przy temperaturze powyżej 27°C w kurniku ptaki odczuwają hipertermię, co negatywnie wpływa na ich dobrostan i produkcję jaj. Wzrost temperatury do 43°C stanowi wartość graniczną prowadzącą do śmierci niosek w ciągu kilku godzin.

Wraz ze wzrostem temperatury o każdy 1°C powyżej 27°C spożycie paszy przez nioski maleje o 1,5-2%. W zakresie temperatur od 15 do 27°C spadek ten przebiega niemal liniowo, a następnie gwałtownie spada. Dzieje się tak, ponieważ wraz ze wzrostem temperatury w kurniku ptaki skupiają się głównie na termoregulacji i ochładzaniu organizmu poprzez ziajanie. Powoduje to obniżenie CO2 we krwi i kura wchodzi w stan zwany „zasadowicą oddechową”. Odczyn krwi staje się zasadowy i zmniejsza się dostępność wapnia dla skorupki jaja. To zaburzenie równowagi kwasowo-zasadowej powoduje wzrost ilości jaj w miękkiej skorupce w okresie letnim. Zbyt wysoka temperatura prowadzi do zwiększonego pobierania wody, co skutkuje wzmożonym wydawaniem witamin i składników mineralnych z organizmu co dodatkowo nasila problem.

Stres cieplny u niosek przyczynia się również do spadku liczby i masy produkowanych jaj. Przy temperaturach powyżej 27°C średnia masa jaj spada o 0,2-0,3 g na sztukę, a liczba jaj "poza klasą" wzrasta o 1% na każdy kolejny 1°C.